AnasayfaPascalda Veri Tipleri
Tamsayi Tipleri Pascalda degiskenleriniz için tanimlayabileceginiz veri tiplerini asagida bulabilirsiniz. Isaretli veya isaretsiz tamsayilari ifade etmek için kullanabileceginiz çesitli araliklari kapsayan degisken tipleridir. Programlarinizda en çok kullanacak oldugunuz tipler de yine bu tiplerdir.
Tip Deger Açiklama
Byte 0..255 Isaretsiz tamsayilar (8 bit).
Shortint -128..127 Isaretli tamsayilar (8bit).
Integer -32768..32767 Isaretli tamsayilar (16 bit)
Word 0..65535 Isaretsiz tamsayilar (16 bit).
Longint -2147483648..2147483647 Isaretli tamsayilar(32 bit).
Tamsayi Tipleri Bu sayi tipleri sabit veya kayar noktali gerçel sayilari ifade etmekte kullanilirlar. Özellikle büyük rakamlarla veya bilimsel arastirmalarla ugrasiyorsaniz bu tip degiskenlere çok isiniz düsecek demektir.
Tip Deger Basamak Açiklama
Real 2.9e-39..1.7e38 11-12 6 bytelik yer tutar
Single 1.5e-45..3.4e38 7-8 4 bytelik yer tutar
Double 5.0e-324..1.7e308 15-16 8 bytelik yer tutar
Extended 3.4e-4932..1.1e4932 19-20 10 bytelik yer tutar
Comp -9.2e18..9.2e18 19-20 8 bytelik yer tutar
Asagidaki degerler bilimsel notasyonda yazilmistir. Düzgün görüntüsü için tu örnekten yararlanabilirsiniz : 2.9e-39 = 2.9 * 10-39 Karakter ve Alfanümerik Tipler Bu tip degiskenlerin içinde isim, adres gibi sayisal olmayan degerler tutulur.
Tip Deger Açiklama
Char ‘a','z'... Tek karakterlik degiskenler (8 bit).
String (0..254 karakter) Karakterlerden olusan dizidir
Mantiksal Tip Sadece dogru veya yanlis degerini tutabilen degiskenlerdir. Karar vermenizde size yardimci olacaklarina emin olabilirsiniz. Dogru için 1, yanlis için 0 olarak düsünebilirsiniz.
Tip Deger
Boolean True,False (1,0)
Degisken ve Sabit Tanimlamala
Var Blogu: Pascalda degisken tanimlamak için VAR blogu kullanilir. Bu blokta bir degisken tanimlamak için önce degiskenin adi, sonra ":" (iki nokta üstüste) ve son olarak da degiskenin tipi belirtilir. Ayni tipite olan degiskenleri virgülle ayirarak bir defada da tanimlayabilirsiniz. <DEÄzIÅzKEN_ADi[,<DEÄzIÅzKEN_ADi ,…] :<DEÄzIÅzKEN_TIPI ; Örnek : Var Sayi : integer; Isim, Soyisim : string; Var blogu baska bir blogun baslamasi ile biter. Programinizin daha okunakli olmasi için ":" leri alt alta getirmeye özen gösterebilirsiniz. Unutmayin ki iyi bir programci kodunun okunurlugundan belli olur. Const Blogu: Pascalda sabit tanimlari CONST blogunda yapilir. Sabitlerin özelligi program içerisinde degerlerinin degistirilememesidir. Bir sabitin tanimlanmasi için önce sabitin adi, sonra "=" ve sabit degeri yazilir. <SABIT_ADi=<SABIT_DEGER ; Örnek: Const Pi = 3.14; Bu blokta yapilabilecek diger bir tanim ise degiskenlere ilk deger verilmesidir. Bunun için önce degiskeninizin adini yaziyorsunuz sonra ":" koyup tipini belirliyorsunuz ve ilk deger vermek için "=" yazip ilk degerini veriyorsunuz. <DEÄzIÅzKEN_ADi:<DEÄzIÅzKEN_TIPI =<ILK_DEGER ; Örnek: Const Sayac : byte = 0;
Programlara Açiklama Eklenmesi
Program yazimi sirasinda kodlarimiza çok sik ekleme ve çikarmalar yapariz bunlar bazen programlari içinden çikilmaz hale getirebilir, bunu engellemek için Pascalda programlara açiklama satirlari ekleyebilirsiniz. Açiklama satirlari eklemeniz ileride programda yaptiginiz degisiklikleri ve program akisini kolayca hatirlamanizi ve programinizi inceleyen diger kisilerin programi kolayca anlamalarini saglayacaktir. Pascalda açiklama satiri yazimi için {,} sembolleri veya (*,*) ikilileri kullanilir bunlar açiklamanin nerede baslayip nerede bittiklerini belirtir. Programin derlenmesi esnasinda bu satirlar derleyici tarafindan gözardi edilir, yani derlenmis kodda açiklama satirlari yer almaz. Açiklamalar birinci tipte { ile baslar } ile biter. Ikinci tipte ise (* ile baslar ve *) ile biter. Programlarinizda açiklama satirlarina sikça yer vermeniz hem sizin hem de programi inceleyen diger kisilerin programi rahat anlamalarini saglayacaktir. Örnek: Var sayi:integer; {sayi degiskeni kaç kisinin adini girecegimizi saymak için kullanildi. Bu bir açiklama satiridir ve derleyici tarafindan gözardi edilir} adi:string[20]; (* Bu da bir açiklama satiridir ve bu satir da derleyici tarafindan gözardi edilir*) Pascalda degisken tanimlamalarinin ve kod satirlarinin sonuna noktali virgül geldigi halde açiklama satirlarinin sonuna noktali virgül gelmedigine özellikle dikkat edin. Deger Atama ve Tip Dönüsümleri
Pascalda diger programlama dillerinden farkli olarak deger atamasi yapilirken ":=" (iki nokta üst üste ve esittir isaret ikilisi kullanilir). Yani sayi diye bir integer tipindeki degiskene 20 degerini atamak istedigimizde yapmamiz gerekenler söyle olacaktir. Örnek: Var sayi : integer; { sayi adinda integer tipinde bir degisken tanimladik } ... sayi := 20; (* sayi degiskenine 20 degerini atadik *) sayi := sayi + 1; (* sayi degiskeninin degerini 1 arttirdik *) ... Pascalda degiskenlere deger atarken iki nokta üstüstü ve esittir birlikte kullanilir. Esittir tek basina kullanildiginda karsilastirma operatörü olarak görev yapar. Pascalda, Standart Veri Tipleri sayfasinda da bahsedildigi gibi degisik tiplerde ve degisik uzunluklarda sayilar tanimlama imkanimiz var. Programimizin akisi dolayisiyla bazen degisik tip ve uzunluklardaki degiskenlerin birbirlerine deger aktarmalari gerekebilir veya degisik tiplerdeki degiskenler tek bir ifade içinde isleme konulabilir. Böyle durumlarda bu degiskenlerin tiplerinin birbirine dönüstürülmesi gerekir buna tip dönüsümü (Type Casting) denir. Pascalda bu islem için tu fonksiyonlar kullanilir. trunc(real):longint { real bir degiskeni longint tipine dönüstürür.} int(real):real {real bir degerin tam kismini alir} frac(real):real {real bir degerin ondalik kismini alir} round(real):longint {real bir degiskeni en yakin tam sayiya yuvarlayarak longint tipine dönüttürür} str(x,y) { x sayisini karakter dizisi olarak string tipindeki y degiskenine atar} val(x,y,code) {x stringini y integer degiskenine atar. Eger bu dönüsüm sirasinda bir hata olusursa code degiskeni 0 (sifir)'dan farkli bir deger alir. Code degiskenin aldigi deger hatanin stringin kaçinci elemaninda olustugunu gösterir.}
Operatörler
Pascalda programlama esnasinda en fazla ihtiyaç duyulan seyler herhalde operatörlerdir. Deger atamalarindan mantiksal karsilastirmalara ve aritmetik islemlere kadar onlar bizim en büyük yardimcilarimizdir. Isin asli onlarsiz herhengi bir dil de olamazdi. Simdi kisaca bu operatörleri inceleyelim. Aritmetik Operatörler
Operator Islemi Islem Tipleri Sonuç tipi
+ Toplama integer,real integer,real
- Çikarma integer,real integer,real
* Çarpma integer,real integer,real
/ Bölme integer,real real,real
Div Tamsayi Bölme integer,real integer,real
Mod Kalan integer integer
Mantiksal Operatörler
Operator Islem Islem Tipi Sonuç Tipi
Not Degil integer integer
And Ve integer integer
Or Veya integer integer
Xor 1 sayaci integer integer
Shl Sola kaydirma integer integer
Shr Saga kaydirma integer integer
Karsilastirma Operatörleri Bu operatörlerin sonucu daima boolean döner.
Operatör Açiklamasi
= Esit olup olmadigini kontrol eder
<> Farkli olup olmadigini kontrol eder
< Küçük mü?
> Büyük mü?
<= Küçük veya esit mi?
>= Büyük veya esit mi?
Pascal'da Operatörlerin Önceligi
Operatör Öncelik
@, Not Yüksek
*, /, div, mod, and, shl, shr Ikinci derece
+, -, or, xor Üçüncü derece
=, <>, <, >, <=, >=, in Dördüncü derece
if-then-else
if sart then komut else komut;
Bu durumda sart olarak verilen önerme dogru ise THEN kelimesinden sonra yazili olan komut veya komutlar önerme yanlis ise ELSE kelimesinden sonraki komut veya komutlar Yazilir.
(if sart then komut else komut );
ÖRNEK ; KULLANICIDAN 2 SAYI GIRMESINI ISTEYEN GIRILEN SAYININ TOPLAMI 100'DEN BÜYÜKSE ÇOK BÜYÜK DEGILSE TOPLAMINI BULAN PROGRAM.
Kod:
Uses Crt; Var a,b,t:integer; Begin Clrscr; Writeln(' Bir Sayi giriniz '); readln(a); Writeln(' Ikinci Sayiyi giriniz '); readln(b); t:=a+b; if a<100 then writeln(' Toplam ',t) ELSE writeln(' Çok büyük sayi girdiniz '); readln; End.
ÖRNEK ; KLAVYEDEN GIRILEN SAYININ 1-2-3 OLMASI DURUMUNDA SAYIYI EKRANA YAZDIR.
Kod:
Uses Crt; Var a:integer; begin clrscr; Writeln(' Bir sayi giriniz '); readln(a); if (a=1) or (a=2) or (a=3) then begin Writeln(' 1-2-3 Sayilarindan girilen sayi = ',a); end Else writeln(' 1-2-3 disinda bir sayi girdiniz '); readln; End.
Tamsayi Tipleri Pascalda degiskenleriniz için tanimlayabileceginiz veri tiplerini asagida bulabilirsiniz. Isaretli veya isaretsiz tamsayilari ifade etmek için kullanabileceginiz çesitli araliklari kapsayan degisken tipleridir. Programlarinizda en çok kullanacak oldugunuz tipler de yine bu tiplerdir.
Tip Deger Açiklama
Byte 0..255 Isaretsiz tamsayilar (8 bit).
Shortint -128..127 Isaretli tamsayilar (8bit).
Integer -32768..32767 Isaretli tamsayilar (16 bit)
Word 0..65535 Isaretsiz tamsayilar (16 bit).
Longint -2147483648..2147483647 Isaretli tamsayilar(32 bit).
Tamsayi Tipleri Bu sayi tipleri sabit veya kayar noktali gerçel sayilari ifade etmekte kullanilirlar. Özellikle büyük rakamlarla veya bilimsel arastirmalarla ugrasiyorsaniz bu tip degiskenlere çok isiniz düsecek demektir.
Tip Deger Basamak Açiklama
Real 2.9e-39..1.7e38 11-12 6 bytelik yer tutar
Single 1.5e-45..3.4e38 7-8 4 bytelik yer tutar
Double 5.0e-324..1.7e308 15-16 8 bytelik yer tutar
Extended 3.4e-4932..1.1e4932 19-20 10 bytelik yer tutar
Comp -9.2e18..9.2e18 19-20 8 bytelik yer tutar
Asagidaki degerler bilimsel notasyonda yazilmistir. Düzgün görüntüsü için tu örnekten yararlanabilirsiniz : 2.9e-39 = 2.9 * 10-39 Karakter ve Alfanümerik Tipler Bu tip degiskenlerin içinde isim, adres gibi sayisal olmayan degerler tutulur.
Tip Deger Açiklama
Char ‘a','z'... Tek karakterlik degiskenler (8 bit).
String (0..254 karakter) Karakterlerden olusan dizidir
Mantiksal Tip Sadece dogru veya yanlis degerini tutabilen degiskenlerdir. Karar vermenizde size yardimci olacaklarina emin olabilirsiniz. Dogru için 1, yanlis için 0 olarak düsünebilirsiniz.
Tip Deger
Boolean True,False (1,0)
Degisken ve Sabit Tanimlamala
Var Blogu: Pascalda degisken tanimlamak için VAR blogu kullanilir. Bu blokta bir degisken tanimlamak için önce degiskenin adi, sonra ":" (iki nokta üstüste) ve son olarak da degiskenin tipi belirtilir. Ayni tipite olan degiskenleri virgülle ayirarak bir defada da tanimlayabilirsiniz. <DEÄzIÅzKEN_ADi[,<DEÄzIÅzKEN_ADi ,…] :<DEÄzIÅzKEN_TIPI ; Örnek : Var Sayi : integer; Isim, Soyisim : string; Var blogu baska bir blogun baslamasi ile biter. Programinizin daha okunakli olmasi için ":" leri alt alta getirmeye özen gösterebilirsiniz. Unutmayin ki iyi bir programci kodunun okunurlugundan belli olur. Const Blogu: Pascalda sabit tanimlari CONST blogunda yapilir. Sabitlerin özelligi program içerisinde degerlerinin degistirilememesidir. Bir sabitin tanimlanmasi için önce sabitin adi, sonra "=" ve sabit degeri yazilir. <SABIT_ADi=<SABIT_DEGER ; Örnek: Const Pi = 3.14; Bu blokta yapilabilecek diger bir tanim ise degiskenlere ilk deger verilmesidir. Bunun için önce degiskeninizin adini yaziyorsunuz sonra ":" koyup tipini belirliyorsunuz ve ilk deger vermek için "=" yazip ilk degerini veriyorsunuz. <DEÄzIÅzKEN_ADi:<DEÄzIÅzKEN_TIPI =<ILK_DEGER ; Örnek: Const Sayac : byte = 0;
Programlara Açiklama Eklenmesi
Program yazimi sirasinda kodlarimiza çok sik ekleme ve çikarmalar yapariz bunlar bazen programlari içinden çikilmaz hale getirebilir, bunu engellemek için Pascalda programlara açiklama satirlari ekleyebilirsiniz. Açiklama satirlari eklemeniz ileride programda yaptiginiz degisiklikleri ve program akisini kolayca hatirlamanizi ve programinizi inceleyen diger kisilerin programi kolayca anlamalarini saglayacaktir. Pascalda açiklama satiri yazimi için {,} sembolleri veya (*,*) ikilileri kullanilir bunlar açiklamanin nerede baslayip nerede bittiklerini belirtir. Programin derlenmesi esnasinda bu satirlar derleyici tarafindan gözardi edilir, yani derlenmis kodda açiklama satirlari yer almaz. Açiklamalar birinci tipte { ile baslar } ile biter. Ikinci tipte ise (* ile baslar ve *) ile biter. Programlarinizda açiklama satirlarina sikça yer vermeniz hem sizin hem de programi inceleyen diger kisilerin programi rahat anlamalarini saglayacaktir. Örnek: Var sayi:integer; {sayi degiskeni kaç kisinin adini girecegimizi saymak için kullanildi. Bu bir açiklama satiridir ve derleyici tarafindan gözardi edilir} adi:string[20]; (* Bu da bir açiklama satiridir ve bu satir da derleyici tarafindan gözardi edilir*) Pascalda degisken tanimlamalarinin ve kod satirlarinin sonuna noktali virgül geldigi halde açiklama satirlarinin sonuna noktali virgül gelmedigine özellikle dikkat edin. Deger Atama ve Tip Dönüsümleri
Pascalda diger programlama dillerinden farkli olarak deger atamasi yapilirken ":=" (iki nokta üst üste ve esittir isaret ikilisi kullanilir). Yani sayi diye bir integer tipindeki degiskene 20 degerini atamak istedigimizde yapmamiz gerekenler söyle olacaktir. Örnek: Var sayi : integer; { sayi adinda integer tipinde bir degisken tanimladik } ... sayi := 20; (* sayi degiskenine 20 degerini atadik *) sayi := sayi + 1; (* sayi degiskeninin degerini 1 arttirdik *) ... Pascalda degiskenlere deger atarken iki nokta üstüstü ve esittir birlikte kullanilir. Esittir tek basina kullanildiginda karsilastirma operatörü olarak görev yapar. Pascalda, Standart Veri Tipleri sayfasinda da bahsedildigi gibi degisik tiplerde ve degisik uzunluklarda sayilar tanimlama imkanimiz var. Programimizin akisi dolayisiyla bazen degisik tip ve uzunluklardaki degiskenlerin birbirlerine deger aktarmalari gerekebilir veya degisik tiplerdeki degiskenler tek bir ifade içinde isleme konulabilir. Böyle durumlarda bu degiskenlerin tiplerinin birbirine dönüstürülmesi gerekir buna tip dönüsümü (Type Casting) denir. Pascalda bu islem için tu fonksiyonlar kullanilir. trunc(real):longint { real bir degiskeni longint tipine dönüstürür.} int(real):real {real bir degerin tam kismini alir} frac(real):real {real bir degerin ondalik kismini alir} round(real):longint {real bir degiskeni en yakin tam sayiya yuvarlayarak longint tipine dönüttürür} str(x,y) { x sayisini karakter dizisi olarak string tipindeki y degiskenine atar} val(x,y,code) {x stringini y integer degiskenine atar. Eger bu dönüsüm sirasinda bir hata olusursa code degiskeni 0 (sifir)'dan farkli bir deger alir. Code degiskenin aldigi deger hatanin stringin kaçinci elemaninda olustugunu gösterir.}
Operatörler
Pascalda programlama esnasinda en fazla ihtiyaç duyulan seyler herhalde operatörlerdir. Deger atamalarindan mantiksal karsilastirmalara ve aritmetik islemlere kadar onlar bizim en büyük yardimcilarimizdir. Isin asli onlarsiz herhengi bir dil de olamazdi. Simdi kisaca bu operatörleri inceleyelim. Aritmetik Operatörler
Operator Islemi Islem Tipleri Sonuç tipi
+ Toplama integer,real integer,real
- Çikarma integer,real integer,real
* Çarpma integer,real integer,real
/ Bölme integer,real real,real
Div Tamsayi Bölme integer,real integer,real
Mod Kalan integer integer
Mantiksal Operatörler
Operator Islem Islem Tipi Sonuç Tipi
Not Degil integer integer
And Ve integer integer
Or Veya integer integer
Xor 1 sayaci integer integer
Shl Sola kaydirma integer integer
Shr Saga kaydirma integer integer
Karsilastirma Operatörleri Bu operatörlerin sonucu daima boolean döner.
Operatör Açiklamasi
= Esit olup olmadigini kontrol eder
<> Farkli olup olmadigini kontrol eder
< Küçük mü?
> Büyük mü?
<= Küçük veya esit mi?
>= Büyük veya esit mi?
Pascal'da Operatörlerin Önceligi
Operatör Öncelik
@, Not Yüksek
*, /, div, mod, and, shl, shr Ikinci derece
+, -, or, xor Üçüncü derece
=, <>, <, >, <=, >=, in Dördüncü derece
if-then-else
if sart then komut else komut;
Bu durumda sart olarak verilen önerme dogru ise THEN kelimesinden sonra yazili olan komut veya komutlar önerme yanlis ise ELSE kelimesinden sonraki komut veya komutlar Yazilir.
(if sart then komut else komut );
ÖRNEK ; KULLANICIDAN 2 SAYI GIRMESINI ISTEYEN GIRILEN SAYININ TOPLAMI 100'DEN BÜYÜKSE ÇOK BÜYÜK DEGILSE TOPLAMINI BULAN PROGRAM.
Kod:
Uses Crt; Var a,b,t:integer; Begin Clrscr; Writeln(' Bir Sayi giriniz '); readln(a); Writeln(' Ikinci Sayiyi giriniz '); readln(b); t:=a+b; if a<100 then writeln(' Toplam ',t) ELSE writeln(' Çok büyük sayi girdiniz '); readln; End.
ÖRNEK ; KLAVYEDEN GIRILEN SAYININ 1-2-3 OLMASI DURUMUNDA SAYIYI EKRANA YAZDIR.
Kod:
Uses Crt; Var a:integer; begin clrscr; Writeln(' Bir sayi giriniz '); readln(a); if (a=1) or (a=2) or (a=3) then begin Writeln(' 1-2-3 Sayilarindan girilen sayi = ',a); end Else writeln(' 1-2-3 disinda bir sayi girdiniz '); readln; End.